Programma (concert 16 februari 2025)
Johann Christoph Bach (1642-1703):
693 Fürchte dich nicht (4,5 min.)
696 Sei getreu bis in den Tod (4 min.)
697 Der Gerechte, ob er gleich zu zeitlich stirbt (5 min.)
Johann Michael Bach (1648-1694):
698 Das Blut Jesu Christi (3,5 min.)
Antonio Lotti (1665-1740):
122 Miserere mei in d-kl (9,5 min.)
Johann Ludwig Bach (1677-1731):
699 Unsere Trübsal, die zeitlich und leicht ist (4,5 min.)
Johann Sebastian Bach (1685-1750):
694 Jesus bleibet meine Freude (uit BWV 147) (3 min.)
695 O Jesu Christ, Mein’s Lebens Licht (BWV 118) (8,5 min.)
Gottfried August Homilius (1714-1785):
700 Hilf, Herr! Die Heiligen haben abgenommen (3,5 min.)
Totaal koor: 46 min.
Plus nog waarschijnlijk solo cellosuite van Bach erbij (20 min.). Totaal concertprogramma: ruim een uur.
Stemverdeling Unsere Trübsal en Sei getreu bis in den Tod
Bas: Frits, Peter v B, Diederik
Tenor 2: Peter O, Nora, Betty, Ben, Fred (bas bij Sei getreu)
Tenor 1/Alt 2: Jeroen, Willy, Helma, Willeke, Hanneke
Alt1: Janneke, Rolien, Marie-José, Monique
Sopraan 2: Brechje, Arina, Kitty, Tiny
Sopraan 1: Ellis, Dineke, Juliane, Gerdien
Stemverdeling bij 5-stemmig
Bas: Frits, Peter v B, Diederik, Fred
Tenor 2: Peter O, Nora, Betty, Ben
Tenor 1/Alt 2: Jeroen, Willy, Helma, Willeke, Hanneke
Alt1: Janneke, Tiny, Rolien, Marie-José, Kitty, Monique
Sopraan: Ellis, Dineke, Juliane, Gerdien, Brechje, Arina
De familie Bach: muziek als ambacht
Achtergrond bij het concertprogramma – door Diederik –
“De Bach dynastie beslaat volgens de populaire traditie in de muziekgeschiedenis 350 jaar en de meest uitgebreide genealogie komt tot meer dan duizend leden met een muzikaal beroep. Door zijn bijzondere begaafdheid en ambitie ontwikkelt Johann Sebastian zich tot hoogtepunt van dit roemrijk geslacht. De vroege generaties werken in het Thüringen van de 17 e eeuw als stadsmuzikant. In een volgende generatie evolueert een aantal van hen tot kantor en organist in de lokale kerken. En een volgende stap is de aanstelling tot kapelmeester aan het hof van een van de vorsten. Johann Sebastian doorloopt nog alle drie deze stadia, enkele van zijn zonen moeten het hebben van de hofcultuur in de tweede helft van de 18 e eeuw. Muziek wordt beoefend als ambacht in dienst van de overwegend lutherse gemeenschap: muziek wordt er gemaakt bij feestelijke gelegenheden, in de kerkdiensten, bij begrafenissen en pas later ontwikkelt zich een concertpraktijk. Tekenend voor de nogal gesloten, gilde-achtige praktijk was dat de jongere generatie in de leer ging bij de oudere, om later vaak ook de aanstelling aan kerk of hof te erven. Muzikale werken werden vaak gebaseerd op traditionele melodieën, bestaande gezangboeken en originele composities werden niet beschouwd als het hoogste goed. Een ander gebruik is dat veel muziek niet wordt gedrukt maar met de hand gekopieerd, al naar behoefte.
Anders dan zijn tijdgenoten in Engeland, Purcell en Händel, bereikt Johann Sebastian Bach niet bij leven de sterrenstatus die zij voor zichzelf weten te regelen. Bach blijft wereldberoemd in Thüringen en de belangstelling voor de muziek van zijn familie zal pas 70 jaar na zijn dood een grote vlucht nemen. Alleen bij ingewijden, zoals de oudtante van Felix Mendelsohn aan het begin van de 19 e eeuw, is de muziek van Bach bekend. Die oudtante was de leerling van Wilhelm Friedemann Bach en zij gaf opdrachten aan Carl Philipp Emanuel Bach, de twee oudste zonen van Sebastian. Zowel de tante als Felix zongen in het koor van de Singakademie in Berlijn. De toenmalige directeur, Zelter, ontwikkelde systematische programma’s ter bestudering aan de Duitse muziektraditie en hij staat aan de basis van de herontdekking van vooral de koorwerken van Bach. Felix kreeg van zijn grootmoeder voor zijn verjaardag in 1823 een kopie van Bachs Mattheuspassie en hij slaagt erin in 1829 een uitvoering van de Mattheus te organiseren, weliswaar in aangepaste vorm. Dat is het begin van de herontdekking van de muziek van Sebastian en daarmee van alle Bachs.
De stukken die we in dit concert ten gehore brengen zijn geschreven voor gelegenheden door het kerkelijk jaar of voor begrafenissen. Ze hebben met elkaar gemeen dat de manuscripten door de Bachs met bijzondere zorg zijn omringd. De werken van Christoph en Michael, ooms van Johann Sebastian, bevonden zich in het Altbachisches Archiv, een verzameling handschriften uit Arnstadt die bij Johann Sebastian terechtkomen en zijn zoon Carl Philipp Emmanuel erft deze familieschat, zoals hij het noemt. Bekend is dat Johann Sebastian een aantal van deze werken in de Thomaskerk in Leipzig heeft uitgevoerd. Later komt de verzameling bij Zelter in de Singakademie in Berlijn terecht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de verzameling in veiligheid gebracht. De Singakademie gaat in een bombardement verloren, het Altbachisches Archiv wordt in 1999 teruggevonden in het staatsarchief in Kiev en is nu weer in Berlijn.
Ludwig is een verre neef en generatiegenoot van Sebastian. Ook zijn muziek is door Johann Sebastian ten gehore gebracht en de handschriften behoorden tot zijn persoonlijke verzameling.
De jonge Homilius studeerde orgel bij Johann Sebastian in Leipzig. Zijn muziek toont duidelijk invloeden van zijn leermeester en zijn zoon Carl Philipp Emanuel.
Er is een moment geweest, ter gelegenheid van het huwelijk van Frederik August II in 1719, dat Johann Sebastian Bach, Wilhelm Friedemann Bach, Antonio Lotti, Georg Philipp Telemann en Georg Friedrich Händel tegelijk in Dresden waren. Johann Sebastian was goed bekend met het werk van zijn collega kapelmeester van de San Marco in Venetië. Er zijn verschillende van Lotti’s composities door Bach gekopieerd.
Het is voor het eerst dat Decibelle een Bach-programma zingt, een uitdaging en een plezier. Voor de zanger betekent Bach zingen dat je erop kunt vertrouwen dat hier een ambachtsman aan het werk is geweest die een goed gevoel had voor de mogelijkheden van de uitvoerenden, maar ze ook tot het uiterste wist uit te dagen”.
——-
Bronnen (naast Wikipedia):
https://www.bach-cantatas.com/Lib/Family-History.htm#Family
https://www.loc.gov/collections/felix-mendelssohn/articles-and-essays/felix-mendelssohn-reviving-
the-works-of-bach/
Melamed, Daniel R. “CONSTRUCTING JOHANN CHRISTOPH BACH (1642-
1703).” Music & letters 80.3 (1999): 345–365. Web.
https://www.eduardvanhengel.nl/ (uitgebreide Bach website)
https://www.br-klassik.de/themen/klassik-entdecken/alte-musik/stichwort-altbachisches-archiv-
Stamboom van familie Bach (vereenvoudigd)
– klik op de afbeelding voor een vergroting –
